Translate

Thursday, 21 April 2016

APAAM NUNGSHI KHUDOL

-Leishangthem Roshan Meetei

Mayek sengna ningthiraba, engaa thaagi nong haangkhibagi amakpa amata leitana pukning enou nouthokhanli, liri humba malangna heipaal leipaal da yeibada makhol thokna nungsiraba seisak tamlari phajaraba jagoiga loinana. Inglaba maalanggi sahumda choijainana taariba samlaangda humbada maithong tangkhai lotlibi Mosophi karigabu chaangdamnarugani, chaangdamningai leitana ningthire. 

Ningthiraba matoubu yengjaduna manaakta phamliba Lamngaanba na mollaba Mosophi gi samlaangbu haigatuna hairak-e -
'Nungsibi nangse kayada ingna phajakhraba, nangna eibu ngaohallare. Khangde eigi punsise nangna mikap thokhanbibaga chap manare.'

'Oidaba ngaang ganuda Dada, asuk thibi eibu karigi aduk yamna thaagatpra?'

Lamngaanba paokhum amata pidana Mosophigi tampaakta hiptharaktuna magi maithongbu yengduna leijakhi.

Tasengnamak Mosophi phajabada lam youbini, ake amousu yamna pamjei.
Mosophi na momon minokka loinana hairak-e
'Dada karigira aduk munna yengbadi, eise amukta udribara?'

'Nungsibi nangse yengbagi penba naide, nahaakki saktamse yengdunata leininge.'

Ekairap touna Mosophi na Lamngaanba gi mamaibu magi tanourabi makhutuna inthoktuna hairak-e,
'Dada taningteda, eidagi henna phajabi mayam leibane. Nachin thiganu eingondagi henna phajabi ooraga eibu kaokhini khange.'

Lamngaanbana Mosophi gi makhut adu pairaga maagi mathabakta thamduna hairak-e
'Yengo Mosophi eigi thamoida hulliba mihul ase nangbu nungsibagi mihul ni, nahakna karigumba enaakta leibidrabadi eigi thamoigi mihulsu lepkhigani.'

Asi hairaga Mosophi gi makhuta nungsina chuppi, aduga Mosophi gi makok adu Lamngaanbagi makhut na chingtharaga Mosophi gi laibakta nungsina chuppi.

Mosophi mong hadaba minok aduna mahousa lairembi mahaksu ekaikhibana, maalang masu lepkhre, heipaal leipaal singsu seisak tamkhidre, jagoi sakhidre.
'Dada eibu yam nungsibrane?'

'Hoi yam nungsi nangmuk nungsiba sangsar da leitiye.'

'Ado Dada se hanna atoppa nupi ga nungsinakhrabara?'

Lamngaanba nokphet tourakhi, mamitta Worinyo urakhi adubu kaokhrabi mahakpudi lotlage khankhibana khumlakhi
'Kadaidei nupi noda, nangna eigidi ahanbane nungsibi.'

'Thajadeda, Dada se nupi yam koiramgadaba malli, wa ngangba yamna hei.'

'Eidi eina nangbu kayam nungsibage haibadu naphamda utpa khaktane, sidi wa ngangba heiba natiye.'

Khanghoudana lakhi nonggi mapei nong taba hourakpa aduda Mosophi na Lamngaanbada hougatnaba hai Lamngaanbana hougatpagi mahut Mosophi bu khudang paiduna manakta chingsilli, maagi chenglaba khwangda oi thangba makhut chetna konsilli aduga yet thangba khut aduna tanouraba Mosophi gi maithongda nungsina nanduna hanglakhi-
'Nang eibu nungsibra?'

Ekairap touna taniklaba khonjelga loinana Lamngaanba gi luraba mamitpu yengjaduna khumlakhi Mosophi-
'Dada na eigi pumnamakne'

Paokhum asi khumlamlaga Mosophi Ekaibaga loinana Lamngaanbabu inthoklamlaga chenkhi manak nakpa ukha amada. Tuduna leihouraba Lamngaanba, thamoi mayol chonglakle leiraang maagi nungsi leihi khoiraanglakle, mathum marang hourakle. Chensillakhi Mosophi tamna aduga Mosophibu chetna konjei matagi oirabani khanduna. Mosophi su pukning maka lamlakle, apaam nungsi yaansillakle, chetna konjei Lamngaanba bu.Anigi thamoi na amata oiringei, apaam nungsi khudol tamnaringei, churiba nong mahaksu taptharakhi makhoigi nungsi waribu tajage khan, inglaba malang nasu tengbangli anigi nungsi tangkak aduda.Seisak tamludraba heipal leipal kayasu henna mathoi kaduna nungsi seisak tamlakhi.

Wednesday, 20 April 2016

Charugi Mee

Loubukki Kachin Koyada
Ingkhol gi Machi Mayada
Satinphi Machetna Yomsinba
Akaiba Unagi Tuppi Uppa
Mamaida Sunu Teiba
Uchek Ngaklamba Charugi Meesingdo
Ngasidi Ngamna Thorakle.
Pullap Pullap makok Chuksinnei
Unaraga Makhutkasu Soknei
Sorok Lamjaoda
Charugi Mee Mayam.
Charugi Mee -
Masasu Charuna Saba
Makoksu Charungakta Ngaiba
Pijaraga Chaba Pijadraga Karisu Haidaba
Maphi-Marol Khara Setchiala
Lamjaoda Hekta Chatli
Keithenda Hekta Tilli.
Aduga Mareikasu Yetnei
Yamna Luba Waphamdouna
Ukilsingna Courtta Toubagum,
Phaldi Tanaba Hotnade
Mana Mana Ngamnaba Ngangnei
Ngamdraga Khutthokna Phunei
Maphi-Marol Singna Sai
Charu Ekap Kaphatli
Makhoi Masel Ngakta.
Kanagumbasingna Uchek Ngaknaba
Leige Haina Singbasu
Hekta Yonthoknei, Charugi Mee
Charugi Meena
Asitpa mamal Kharada.
Leirakpa mapu Aduna
Engkhol Matondasu Thambide
Louraktasu Uchek Ngak-hande
Polangkhok matolda Punsillaga
Chetna Charugi Mee Amadi
Naori Amamam Piduna
Khut Chumba Tanahalli.
Angangsingna School Chatkhringei
Ngaihaktang Pothaba Phangjabada
Khalli Charugi Mee na Matomta
Munina Dhyan Toubagum
Laman Amuktangdi Singge Haina
Hayengmukki Mapokta.
Ngarang Ahing Tumlamdaida
Hipna Hipna Eigi Wakhalda
Kangbu Kangbu Hounaduna
Sorok Lamjao Keithen gi Lambelda
Wa-Wa Wari Sanaduna
Charugi Mee Mayam
Urak-e Pullap Pullap Chatpado.
Ekhang Khanghoudana Eisu
Chatlui makhoigi Marakta
Tarui Wari Yetnaba
Charigi Meesingdugi Marakta
Charugi Meesingdugi.

Seirengba
Rajkumar Madhubir

Hingjage Meeoiba Oina

Hainingba Haijou Nakhoina; 
Leite Eigidi Laininglon, 
Nungshiba, Ingthaba, Achumba 
Paramni Eigi Isorna Thabiba. 

Mina Semba Khutsemgi Paramdi 
Nungshinadaba, Yeknaba, Kallaknaba 
Ahumsitani Makhoigi Lainingdi; 
Eidi Yaoba Ngamjaroi. 

Kallak-ude Eina Miyan Lainingbu, 
Pamlude Eina Mitopki Paramsu, 
Mina Semba Paramda 
Laimingsu Lourude Eihakna. 

Mala Chatpasu Pamjade, 
Cross Ki Liksu Sijaningde, 
Nungbu Khurumbasu Henajade, 
Laipao Tabasu Pamjade. 

Eidi Meeoibani Meeoiba 
Meeoiba Oina Hingjage, 
Mina Semba Parambu 
Chatlu Haibiganu Eingonda. 

Nungsijage Mipum Khudingbu, 
Santigi Paojel Yenjage, 
Achumba Khatkabu Toujage 
Waroubiganu Eihakpu Taibang-o.

Seirengba
Leishangthem Roshan Meetei

Tuesday, 19 April 2016

Learn Manipuri

1. Katpa (Katthokkhiba) – Daan
2.Kokki Lu – Ashti
3.Kokoop/ Kokkhum = Tupi (Hat)
4.Kon – Paatra
5.Konung – Darbar
6.Konyan – Bartin
7.Konyai = Estree
8.Kalentha = Summer Season
9.Kanglon – Nyom (Formula)
10.Kanglon – Bigyan (Science)
11.Kanglonloi – Scientist
12.Kaidong – Dolai
13.Kumhei = Festival
14.Kumja (Kum Macha) – Lunar Year
15.Keisumshang – Jail
16.Keithel = Bazaar
17.Kangleipak = Manipur
18.Saktam = Identity
19.Salai – Gotra
20.Sangaisel – Comet
21.Silhenba = Shuti
22.Sinnaishang = Work shed
23.Sintakpurel = Headmaster
24.Sindamloi = Sebak/Paruwa
25.Siba/ Nonggaba = Mrityu
26.Sagei – Bangsha
27.Sageigi Lairik – Bangsabal
28.Sen = Paise; Lonthrei – Peisa
29.Senmitlon – Economy
30.Senyek – Chandi
31.Senfu = Paksi
32.Senga – Khazna (Tax)
33.Seihek/ Tan – Sur
34.Sendong Chaba – Dolali
35.Sumang Kumhei – Lila
36.Lalon Etik = Karbaar (Bussiness)
37.Lam = Desh
38.Lam-ingkhol – Jamin
39.Lamtakche = Pata
40.Lamon-mee = Amin
41.Lamboiba – Sadhu, Sanyashi
42.Lambi = Sorok
43.Lan-thum – Sampati
44.Langseng Langhing – Lukul
45.Langfam – Dosha
46.Lonchan = Warnan; Lonthrei – Banan (Spelling)
47.Lontin = Sandhi
48.Loinamak = Pura (Total)
49.Loinasilon – Sahitya (Literature)
50.Loitam Thachatlon = Lunar Calender
51.Likyom (hakchangda pakpa, siba) = Jantra
52.Lamai = Page
53.Lakpa (pot thungaba) – Aay
54.Laanfa – Bondi
55.Lanna Thouram – Shradha; Lonthrei – Sorat
56.Langpumlon/ Nongkhonglon – Astrology
57.Lai = Eswar, Vagaban
58.Laishang = Mandir
59.Laininglon = Dharma
60.Laininggi Larik – Dharma Grantha
61.Lainingba – Muni, Rishi
62.Laifam = Tirtha
63.Lairon = Mantra
64.Lairikfan – Table
65.Laibak (Tamlamba) = Dao (Fortune)
66.Lengyan, Innafi – Saal
67.Leihul – Ashti Sanchoi; Lonthrei – Ashti Chandan
68.Leifam = Saang
69.Leirong = Kala (Arts)
70.Leirongloi = Kalakar (Artist)
71.Lousirakpa = Hakim/ Circle Officer
72.Louoo-Shingoo – Krishi Darsan
73.Lourung Shang = Circle Office
74.Look – Prasadi
75.Luk Katpa = Utshov
76.Lup = Sangstan (Organization)
77.Luploi = Member
78.Leima (Luhongba matamda) = Kanya
79.Leimarel = Maharani (Queen)
80.Leipak – Vumi
81.Leinung Potthok – Khoni
82.Leikha – Paataal
83.Leingak – Sarkar (Government)
84.Leingaklon/ Leisemlon – Rajniti (Politics)
85.Langjaba – Dosh
86.Mami Kumhei – Cinema
87.Mapu – Pati
88.Machu = Rang (Color)
89.Matam = Kaal; Lonthrei – Kan (Punsinnakhraba_ oibakanda, toubakanda...)
90.Matot = Fola
91.Makhal – Jaat
92.Mathol – Dolal
93.Mathang Chatpa – Duhaar
94.Mayai – Gun
95.Mayai Kaba – Nisha
96.Mahao – Ras
97.Mahousa = Prakriti
98.Mahei (Larik-Laisu) – Bidya (Knowledge)
99.Mahei – Fol (Result)
100.Maheiroi = Satra-Satri
101.Mafam – Jaga/ Charan
102.Marup Mapang – Sanga
103.Mitkhal – Karnat
104.Mingkhei (Ming akheiba, ming athoiba) = Naam
105.Mingda – Naama
106.Meethung/ Meetop = Atithi
107.Meetam = Murti
108.Meeyam = Praja
109.Meefam – Sabha (Meeting)
110.Miraithok = Rashi (Zodiac)
111.Malem (Malem Leikoipung: Malemna matomta khunggumnaleijaraga numitki - Koilouhanbagi akoibadakoiduna amasungpungngi – matum tai haibagidamakMalem Leikoipungkoubanae) = Prithibi (Earth)
112.Maikei lom – Taraf
113.Maichou – Pandit
114.Mekruk Meira = Dhup
115.Men Urep – Jatra
116.Mang – Kalpana
117.Pareng = Mala
118.Pokpa = Janma
119.Potloiba = Sanskaar
120.Potyonsang – Dukaan
121.Pibaa = Shri/ Shriyukta (Mister)
122.Pibaarel (Luhongba matamda) = Bor
123.Paklei – Chandan
124.Pafal – Map
125.Para = Lesson
126.Pambei = Upai
127.Pana Sindamsang = Mission Academy
128.Panthei = Praman
129.Panggal – Sakti
130.Pao = Khabar (News)
131.Paokat – Barton (Invitation)
132.Paokatchariba = Binitgan
133.Paoche = Newspaper
134.Pae = Satin (Umbrella)
135.Puknung Sam Kokpa – Jeigya
136.Punsi Leipul/ Luhongba = Bibah
137.Pung = Ghari
138.Pungsing = Hour
139.Pungba = Jura (Pair)
140.Pungjei = Kata (Hour Hand)
141.Puya – Puran (Ancient MS)
142.Purel = Chairman/ Head
143.Nong Khakpa = Thunder
144.Nongthou – Sarga
145.Nongthang Kuppa = Lightning
146.Nongthangleima = Yogini/ Jogini
147.Ningthamtha = Winter Season
148.Ningthou = Maharaja, Raja (King)
149.Ningba – Upasna
150.Nakentha = Autumn Season
151.Nahut Thouram – Karnaveda
152.Numit (Koirouhanba) = Surjya (Sun)
153.Numit = Din (Day)
154.Numit Cheichatlon = Solar Calender
155.Numidangwairam – Shyam
156.Nungsit = Hawa
157.Nungsit Manu = Poisonous Gas
158.Nungsiba = Prem
159.Nungyai/Yai = Mani
160.Nungbangnaba, Ungba – Chinta
161.Chak – Yuk
162.Chaakyai = Khechri
163.Chanuraa = Shrimati/ Shriyukti (Miss)
164.Chatpa (pot chatkhiba) – Byay
165.Chatna Paring/ Pathap – Sangbidhan (Costitution)
166.Ching = Parbat
167.Chakni Finiba – Bikhya, Madhapuri
168.Chakyai – Khechri
169.Chanbiba/ Thoujal = Kripa
170.Changyeng – Parikhya
171.Chaokhatlon, Meehouron = Civilisation
172.Chaigoinung – Environment
173.Cherol = Darkhash
174.Cheisinglon = Mathematics
175.Cheising Eeyek = Angka (Numeral Figures)
176.Cheichat = Tarik; Lonthrei – Tang
177.Cheiyom; Lonthrei – Chayol = Hapta
178.Cheirak = Dandi
179.Tarang/ Ahangba/ Maalang = Space
180.Tamna Lai = Voot (Ghost)
181.Tangbal – Singhason
182.Taibangpan = Sangsar/ Pubarbasram (Universe)
183.Toudri = Bangsuri
184.Khongsanba – Yaatra/ Jatra
185.Khongbu – Pada
186.Khorjei = Kolom (Pen)
187.Khorilol = Editorial words
188.Khorilangba = Editor
189.Khunnai = Samaaj
190.Khutnam Ming = Thumb Impression
191.Khutyek = Signature
192.Khugrang – Paduka
193.Khurumba (Meeda nolukna) – Bhakti, Namastae
194.Khurumba (Nijaba amaga loinana)= Prarthanaa
195.Khubak Eshei – Basok
196.Khudam – Sakhina
197.Ngakyet – Morfala
198.Ngaklon – Shason
199.Thabak Touba – Chakuri
200.Thongkhal - Pradaar
201.Thongakpa - Choukidar
202.Tha = Chandra (Moon)
203.Thaban = Tirthi
204.Thasu (Thasi haiganu) = Akadasi/ Amavyasa
205.Thapallon = Calender
206.Tharuk = Season
207.Thajaba – Biswas
208.Thabung, Thanil = Purnima
209.Thouna Faba = Bir
210.Thouwai = Aatama, Prana
211.Thouwai Panba = Jiba
212.Thouwaimichak – Natkhatra
213.Thouwaimichak Ningthou Sidaba = Dhruba Tara (Pole Star)
214.Thougal – Seba
215.Thougallon = Bevar
216.Thouram – Upalaksya
217.Thouri Yanduna Hatpa – Fangsi
218.Thouburel – Secretary
219.Thoudok – Karma
220.Thoudang – Diatya
221.Wakat Meefam – Dharna
222.Wakongba – Jarimana
223.Wakhal – Gyan
224.Wakhallon = Mot (Concept)
225.Wangulon = Philosophy
226.Wathok – Ghotona
227.Wayelshang = Court
228.Wahanthok = Artha (Meaning)
229.Watpa – Baki
230.Waitep = Grohon (Eclipes)
231.Warol = Bhasan
232.Yanalol = Chukti
233.Yachangakpa - Sandhya
234.Yaitongba – President
235.Yaifarol = Manggal Aasirbard
236.Yenningtha = Basanta Ritu (Spring Season)
237.Yumbal Lambi = Grihasthasram
238.Hambrulei = Adargulap/ Gulap (Rose)
239.Hi – Jahaz (Ship)
240.Heeri Konba – Dhyan
241.Hamlen = Carbondioxide
242.Houraklon/ Puwari – Itihas (History)
243.Hipfam – Sarjya; Lonthrei – Seija
244.Hula (Huyen Langlon) – Martial Arts
245.Humlen = Oxygen
246.Huran-chinthiba – Daku
247.Heikat Leikat – Sadhan Jali
248.Heiwang/ Awanghei = Chorfon
249.Heirusil = Champra
250.Heibob = Nobab
251.Usuba/ Khutsuba - Misti
252.Utpa – Sakhi (Show/ Proof)
253.Ungaam = Gaari
254.Uja; (Lonthrei – Oja) = Guru (Master, Teacher)
255.Ikon = Pukhri
256.Ikaikhumnaba – Ijjat
257.Esing = Zol
258.Esingthabi/ Phoonthabi = Tarabuja
259.Esei Kanglup – Paalaa
260.Ema Leibak – Matravumi
261.Epak = Samudra, Sagar
262.Epan Thaba = Swasti Puja
263.Enat = Culture
264.Eton = Kaka
265.Ebung/ Eyamba = Dada
266.Eyu – Guru
267.Erat-Piba – Pujari
268.Erat-Esol = Puja
269.Eru Sadengba – Snan
270.Eru Eseng – Charnamrita
271.Ibungo Ibema – Vadralok Vadramahila
272.Ing-Chikpa = Shanti
273.Famnaiba – Mantri
274.Famthou – Judge
275.Fambak Kumhei – Drama
276.Fattaba – Pap
277.Firoi = Sambatsar
278.Fida – Aason
279.Faona Che = Chithi/ Patra (Letter)
280.Phoon (0) = Zero (0)
281.Phuhouba (Chana Thaknaba Silli langliba meebu) – Pujari
282.Phurup = Jati (Nation)
283.Phuruplakki = International
284.Phurup Esei = Rastragan (National Anthem)
285.Akatsen – Daksina
286.Amaiba – Purohit; Lonthrei – Purit
287.Apaknga = Planet
288.Apoklon = Kuthi
289.Apoklon Suba/ Nongkhonglon Khangba = Panji/Panjika (Astrologer)
290.Achumba = Satya (Truth)
291.Atiya = Aakash
292.Athoiba Meethung = Chief ...

Monday, 18 April 2016

হল্লকলোগবা চররোই

ইনুং মানা ঙাল্লকপা
কোরৌ মশেক তমলকপা
অয়ুক য়েনদা অঙনবা
তেতু-তেতু খোংলম্বা l

তাইবং য়কাইরোল শক্তুনা
তাইবং সীন্থা পাংনবা,
খোমলেন তুমখুল তাল্লমবা
নমু তাইবং হৌদোকলম্বা l

থাবুম কায়া হৌখরে
নুমীত মশিং কাওরক্লে
তাখিদবা খোনজেলদো
তাইবং য়কাইরোল শক্লম্বা l

মফম কৈদা লোতপগে
মিরাইবীরম্বদি নপাম লমদম
হল্লকলোনে নহাকপু
চরোই কৌবি ইতারোই l

নুংথিল পাবোক অসিদা
তাইবং ঙম্না মংলাক্নরে
ঙম্না য়াইবি মাংলগনি
কনা লৈতনা হৌদোকপিনবা ll


Seirengba
Leishangthem Roshan Meetei

Sunday, 17 April 2016

Wakat hou-e Taj na

“Kak-e Machubu Oibara?
Wowthangnaba Hangam-Mapal Machura?
Kallak-e da Hada Taj Ebemma
Namingna Taibangda Phaobini
Nungougi Phuranibu Hainaba
Angoubadi Nahakki Saktambu
Motsinhallaba Ngasidi Kayada
Pamujeida Eihakti Nahakpu
Kari Thoubu Touduna,
Karamnabu Hallakadage Amuk-han
Angouba Saktamdo Nahakki?”

“Yaithibini Eihakti!
Epuroina Leitrabada Eihakki
Namu Taibang Nakhoina
Onhanbani Esak-Echusu.
Ngaijaramba Thanil Mahaktabu
Sajarammi Thekna Nouna
Nungshiba Seisakka Loinana
Lemlei Jaggoi Kaya Kaya,
Mioiba Nakhoina Matollom
Kubak Kaya Khukhiba
Etouda Eihakki Phajaraba
Taibang Sinna Sonnarambani
Thannil Nummitki Taj-Mahal.
Ngasidi Mioiba Nakhoigi Khutsemna
Mangkhre Eihakki Phajaba
Ningthiraba Eihakki Kutchusu.
Pello-Pello Nakhoitabu Mioiba
Eihakki Etousi Uraga,
Eihakki Tengthakhol Taraga!”


Seirengba
Leishangthem Roshan Meetei